Zabawa to dla dzieci jedna z podstawowych potrzeb, której realizacja nie tylko zaspokaja chęć wyszumienia się, wybiegania i spędzenia wolnego czasu, ale ma głęboki, pozytywny wpływ na życie dziecka i jego rozwój w kolejnych latach życia.
Zabawa na placu zabaw daje możliwość uczenia się nowych rzeczy, rozwija dziecko pod kątem fizycznym, społecznym, emocjonalnym i sensorycznym.
Eksperci dzielą często zabawę na dwie kategorie: zabawę zorganizowaną i swobodną.
W placówkach oświaty dzieci mają najczęściej mocno zorganizowaną zabawę, nadzorowaną i prowadzoną przez dorosłych takie jak: zajęcia rytmiki, wspólne gry czy zajęcia sportowe.
Z kolei zabawa swobodna to czas, który dzieci spędzają na twórczych zajęciach bez specjalnych instrukcji lub inicjacji dorosłych – chyba że dotyczą one bezpieczeństwa.
Każdy rodzaj zabawy ma swoje zalety i wady – zabawa zorganizowana może być przeprowadzona w sposób, który pomaga dzieciom nauczyć się określonych umiejętności i zdolności. Zorganizowana zabaw zachęca również nieśmiałe i mniej aktywne dzieci do wzięcia udziału w aktywnościach.
Wadą zorganizowanej zabawy jest jednak słabszy rozwój kreatywności dziecka, które posiada dokładne instrukcje działania i nie musi szukać rozwiązań na własną rękę.
Swobodna zabawa bez konkretnej struktury np. na placu zabaw pozwala najmłodszym decydować gdzie, z kim i w jakiej kolejności chcą się bawić. Jakie są więc jej najważniejsze korzyści?
-
Nieszablonowe myślenie
Jedną z najważniejszych korzyści płynących z zabawy bez zbytnio uporządkowanej struktury jest to, że dzieci są zmotywowane do samodzielnego, kreatywnego myślenia. Mogą tworzyć swoje pomysły i ćwiczyć rozwiązywanie problemów, jeśli dorosły nie określi z góry zasad zabawy.
Podczas gdy zorganizowana zabawa ma jasne zasady i zazwyczaj system nagród zachęcający do współzawodnictwa, swobodna zabawa zachęca dzieci do samodzielnego rozwijania swoich wersji zasad i rzeczywistości – tu mogą wykorzystać swoją wyobraźnię – np. zjeżdżalnia może stać się fortecą lub wieżą w zamku, a karuzela statkiem kosmicznym zabierającym dziecko w szalony kosmiczny lot.
-
Swobodna zabawa jest mniej ustrukturyzowana, a więc motywuje do współpracy.
Bez określonych przez dorosłych zasad zabawy, dzieci automatycznie musza ze sobą współpracować, aby rozwiązywać problemy i móc się ze sobą bawić. Dodatkowo, bez konkretnych instrukcji dzieci muszą same dojść do tego, jak coś działa. Oczywiście – osoba dorosła może czasem wkroczyć, aby przypomnieć dzieciom o wytycznych panujących na placu zabaw i upewnić się, że wszyscy są bezpieczni.
-
Nauka przywództwa
Podczas zorganizowanej zabawy liderami są rodzice lub opiekunowie. Podczas swobodnej zabawy dzieci muszą wchodzić w role liderów lub w razie potrzeby przejmować role przywódcze. Swobodna zabawa pomaga rozwijać dzieciom inteligencję emocjonalną, pomagając im zobaczyć, jak to co robią i mówią wpływa na innych.
-
Uwolnienie nadmiaru energii
Niewątpliwą zaletą zabawy na placu zabaw jest to, że pozwala ona dzieciom cieszyć się zdrową aktywnością na świeżym powietrzu. Dzieci zazwyczaj mają mnóstwo energii, a brak jej spożytkowania może wpływać na ich zdolność do skupienia się np. podczas nauki., powodować depresję i niższą ogólną odporność organizmu.
-
Walka z siedzącym trybem życia
Dzieci spędzają dużo czasu siedząc w klasie, samochodzie i przed ekranami. W dobie pandemii koronawirusa czas spędzony przed monitorami drastycznie wzrósł, wiec zapewnienie i zachęcenie dzieci do swobodnej zabawy ma świeżym powietrzu powinno być dla nas wręcz priorytetem. W jednym z badań wykazano, że dzieci pomiędzy 6 a 11 rokiem życia spędzają ponad 40% czasu w siedzącym trybie życia. [1] są to niepokojące dane. Pamiętajmy, że ruch i aktywna zabawa ułatwiają sobie radzenie ze stresem, wspomagają również leczenie objawów depresji, a także przeciwdziałają pandemii otyłości wśród najmłodszych.
5. Zabawa poprawia funkcje poznawcze
Swobodna zabawa przyczynia się także do poprawy sprawności umysłu, pamięci krótko i długoterminowej, czy też szybkości podejmowana decyzji.
Badania przeprowadzone na zwierzętach wykazały, że okresy zabawy i eksploracji zwiększają ilość BDNF, substancji niezbędnej do wzrostu komórek mózgowych. [2] Około 75% rozwoju mózgu przypada na okres pomiędzy niemowlęctwem a wiekiem 20 lat, a zabawa może sprzyjać intensywnemu rozwojowi poznawczemu poprzez wspieranie tworzenia się nowych połączeń między komórkami nerwowymi w mózgu.
-
Radzenie sobie z konfrontacją
To nieuniknione, że dzieci będą miały różne pomysły na temat tego, co jest sprawiedliwe a co nie i jakich zasad należy przestrzegać. W domu czy klasie, to rodzicie i nauczyciele podejmują decyzję w imieniu dzieci, a zorganizowane zabawy planowane są tak, aby uniknąć konfliktów. Na placu zabaw i podczas swobodnych zabaw dzieci muszą odkryć własne zasady rozwiązywania konfliktów, a to zachęca ich do nauki dobrej komunikacji i wyrażania siebie.
-
Akceptacja i szacunek dla różnorodności
Place zabaw są środowiskiem, gdzie spotykają się dzieci w różnym wieku i o różnym poziomie sprawności. W klasach dzieci są najczęściej rozdzielane na podstawie wieku, zdolności i zwykle przebywają w otoczeniu ludzi pochodzących ze swojej społeczności. Na placu zabaw dzieci mogą jednak spotkać osoby o różnym poziomie sprawności lub po prostu z innych środowisk i społeczności. Nauka zabawy i interakcji z osobami, które różnią się od nas poszerza świadomość dziecka na temat akceptacji, tolerancji, pomocy i współpracy z innymi.
-
Rozwój sensoryki
Podczas nauki w klasie dzieci często uczą się wizualnie, korzystając z książek czy komputerów. Plac zabaw natomiast może być wyposażony w różne urządzenia do zabawy – muzyczne, sensoryczne, naukowe czy też ruchowe, stworzone z myślą o rozwoju wszystkich zmysłów, a to jest niezbędne dla poprawnego rozwoju dziecka.
-
Umiejętności emocjonalne
Swobodna zabawa zabawa pomaga dzieciom pokonać strach i opanować emocje. Badania na zwierzętach[3] wykazały, że zwierzęta dorastające bez zabawy, dorastają w stanie emocjonalnego kompromisu i zastygają w strachu, gdy zostają wprowadzone w nowe sytuacje. Wszystkie ssaki, a nawet większość królestwa zwierząt bierze udział w jakiejś formie zabawy na wczesnych etapach rozwoju – naukowcy są przekonani, że zarówno dla ludzi i zwierząt taka forma aktywności pomaga rozwinąć umiejętności emocjonalne i fizyczne potrzebne do funkcjonowania w dorosłym życiu.
Zarówno swobodna i ustrukturyzowana zabawa ma ogrom zalet, nie mniej w dobie cyfryzacji i standaryzacji życia społecznego i zawodowego poprzez wytyczne, normy, procedury – swobodna zabawa jest po prostu nie do przecenienia. Kreatywność, odwaga, odpowiedzialność i dbałość o innych ma swoje źródła dzieciństwie, a ciekawa, swobodna aktywność na świeżym powietrzy w fantastyczny sposób rozwija dzieci, które kiedyś jako dorośli będą mieli losy świata w swoich rękach – dlatego zadbajmy o to, aby im to umożliwić.
W Naukowych Placach Zabaw od lat tworzymy kreatywne przestrzenie do zabawy i nauki. Nasze multi-sensoryczne urządzenia ciekawią, rozwijają i zapewniają wspaniałą zabawę i integrują wszystkich bez względu na wiek i poziom sprawności. Co więcej – na naszych placach zabaw bawić się mogą również dorośli wraz ze swoimi pociechami. Jeśli chcesz, aby w Twojej okolicy, placówce oświaty lub gminie powstał taki wyjątkowy plac zabaw – skontaktuj się z nami już dzisiaj.
[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3527832/
[2] https://www.parentingscience.com/benefits-of-play.html
[3] https://www.psychologytoday.com/intl/blog/freedom-learn/201206/free-play-is-essential-normal-emotional-development
