Integracyjny plac zabaw dla wszystkich to miejsce, z którego mogą korzystać dzieci o różnym poziomie sprawności, wieku czy umiejętności. Tego typu przestrzeń to fundament, o którym powinniśmy pamiętać już na etapie planowania placu zabaw czy parku.
Integracyjny plac zabaw pozwala także dorosłym aktywnie angażować się w opiekę nad dziećmi i budować relacje z innymi. Dobrze przemyślany plac zabaw może więc stać się miejscem spotkań dla wielopokoleniowej społeczności, przestrzenią do wspólnej socjalizacji, ruchu, rozrywki i pomysłowej zabawy – a to jest nam w świecie cyfrowego chaosu i zbyt wielu bodźców szczególnie potrzebne.
Przygotowaliśmy dla Was krótki przewodnik, który pomoże w zaplanowaniu i stworzeniu kreatywnego i rozwijającego placu zabaw dla wszystkich. Od początku naszej firmy działamy tak, by tworzyć integracyjne place zabaw w szkołach, przedszkolach, a także instytucjach publicznych i prywatnych. Dzisiaj tą wiedzą chcemy się z Wami podzielić.
To przestrzeń, która zapewnia wiele różnych doznań zmysłowych np. poprzez muzykę, zabawę z urządzeniami sensorycznymi oraz umożliwia dzieciom rozwój fizyczny, społeczny i emocjonalny. Pozwala zapomnieć o barierach zdrowotnych i integruje dzieci bez względu na poziom sprawności. Standardowe urządzenia na placu zabaw takie jak bujak, zjeżdżalnia, piaskownica czy huśtawka niestety wyłączają osoby niepełnosprawne z zabawy już po otwarciu bramki na plac zabaw.
Sensoryczny plac zabaw to taki, który pobudza i rozwija różne zmysły np. wzrok, słuch, dotyk, ale też zmysły takie jak: przedsionkowy czy prioprioceptywny. Projektując integracyjny plac zabaw postaraj się, aby były na nim urządzenia stymulujące zmysły:
Zmysł słuchu
Zabawa z dźwiękiem rozwija zdolności nie tylko muzyczne, ale też analityczne, logiczne i komunikacyjne. Muzyczne aktywności pobudzają kreatywność i wpływają na pozytywne wyniki w nauce. Warto więc zaplanować plac zabaw, który będzie posiadał strefę muzyczną lub kilka pojedynczych instrumentów np. panel muzyczny, gong, grające trójkąty.
Zmysł dotyku
Dotyk jest jednym z największych i najważniejszych systemów zmysłowych, w jakie wyposażyła nas natura. Odgrywa istotną rolę w planowaniu ruchu i wpływa na koncentrację. Dobrym pomysłem będą więc urządzenia takie jak ścianki wspinaczkowe, ścieżki i panele sensoryczne, zabawy piaskiem, wodą czy błotem np. w eko-kuchni. Pamiętaj o tym, by wysokość urządzeń była dostępna dla osób z niepełnosprawnością ruchową.
Zmysł przedsionkowy jest odpowiedzialny za nasze odczuwanie grawitacji, dostarcza nam informacji o położeniu naszego ciała w przestrzeni, jest więc istotny dla ogólnej równowago naszego ciała. Urządzeniami, które dobrze wpływają na rozwój tego zmysłu są np. różnego rodzaju równoważnie, urządzenia do balansowania, czy też różnego rodzaju huśtawki i karuzele.
Zmysł wzroku – dzięki niemu mamy możliwość poznawania i obserwacji świata. Ćwiczenie wzroku i uważności na otaczającą nas rzeczywistość jest podstawą prawidłowego rozwoju. Projektując plac zabaw możesz wybrać kolorowe panele sensoryczne, koła optyczne, zagadki wizualne, ale i teleskop czy też peryskop będzie tu świetnym rozwiązaniem. Również zabawy ze sztuką doskonale się sprawdzą. Wybierz tablicę kredową lub przezroczystą ścianę do malowania.
Zmysł priopriocepcji – korzystamy z niego najczęściej nieświadomie, a potrzebujemy go do realizacji takich aktywności życiowych jak m.in. mówienie czy chodzenie. Propriocepcja to zespół wrażeń i odczuć, jakich dostarcza nam nasze ciało. Zmysł propriocepcji wraz ze zmysłem równowagi i dotyku daje nam pełne odczucia związane z pozycją ciała, jego położeniem w przestrzeni oraz kontaktem z przedmiotami i ludźmi. Zabawy, które rozwijają ten zmysł to wszelkiego rodzaju tunele, miejsca gdzie można się wcisnąć i schować, ale też takie aktywności jak ugniatanie, przepychanie czy dostosowywanie odpowiedniej siły do działania np. wielokrążek czy lina do przeciągania.
Integracyjny plac zabaw musi być dostępny i przystosowany do różnego poziomu sprawności, umiejętności i wieku użytkowników. Ważną rolę odgrywa tu bezpieczeństwo. Wybieraj zawsze urządzenia zgodne z normami EN 1176 i EN 1177. Pamiętaj również o nawierzchniach bezpiecznych – dojazd do urządzeń powinien być możliwy na wózkach inwalidzkich, ale uwzględnij też część terenów, które będą rozwijać dzieci pod kątem wrażeń zmysłowych i sensoryki (trawa, piasek, kora itp.)
Zaplanuj odpowiednio szerokie ścieżki między urządzeniami, aby umożliwić osobom na wózkach inwalidzkich, rodzicom z wózkami dziecięcymi i dzieciom, które nie lubą być dotykane swobodną przestrzeń do poruszania się. Zadbaj, aby nawierzchnia na placu zabaw była równa i antypoślizgowa. Nie zapomnij też o dostosowaniu wysokości urządzeń do różnych użytkowników.
Zanim zdecydujesz się na konkretne urządzenia zastanów się, a najlepiej skonsultuj z lokalną społecznością, kto będzie korzystał z placu zabaw, jaki poziom sprawności, umiejętności będą mieli użytkownicy oraz w jakim są wieku. Możesz się skonsultować z najbliższą placówką oświatową (przedszkolem i szkołą podstawową) – to z tego terenu będzie pochodzić większość użytkowników i warto uwzględnić ich konkretne potrzeby.
Podziel obszar placu zabaw na tematyczne strefy np. strefa muzyczna – będzie świetna dla osób z ograniczoną sprawnością wzorkową i ruchową, a strefa iluzji i zagadek optycznych dla osób z problemami słuchowymi. Zadbaj aby sprzęt taki jak karuzele, huśtawki był bezpieczny i zgodny ze standardami projektowania dla dzieci z ograniczoną sprawnością.
Nie tylko zabawa, ale możliwość odpoczynku i wyciszenia są ważne w kontekście planowania integracyjnego placu zabaw. Gdy dzieci odczują przeciążenie sensoryczne będą mogły wycofać się w bezpieczne, spokojne miejsce, ale też schować się przed nadmiernym słońcem.
Dobrze sprawdzą się wielofunkcyjne domki, gdzie dziecko może spokojnie się pobawić, a rodzic lub opiekun może mieć na nie oko.
Idealnie, gdy plac zabaw znajduje się w pobliżu drzew i roślin, które dają ukojenie w cieplejsze dni. Wybieraj rośliny, które są bezpieczne dla dzieci. Strefa odpoczynku powinna przewidywać także ławki i stoły oraz żagle przeciwsłoneczne, gdzie zarówno dzieci, jak i opiekunowie mogą odpocząć i zjeść posiłek.
Plac zabaw to również przestrzeń, gdzie nawiązywane są relacje i więzi na długie lata, a dzieci mogą ćwiczyć kompetencje społeczne w bezpiecznym środowisku. Dlatego ważne jest, aby w projekcie uwzględnić takie elementy wyposażenia, które pozwolą na wspólną zabawę np. aktywności związane z piaskiem, wodą, roślinami, granie na instrumentach i takich urządzeń, w których konieczna jest obecność drugiej osoby np. głuchy telefon, ucho słonia, czyja to twarz.
Zapewnienie infrastruktury pomocniczej i udogodnień to ważne elementy, które sprawią, że przestrzeń integracyjnego placu zabaw będzie przyjemna, bezpieczna i łatwa w użytkowaniu dla osób o różnych poziomach sprawności. To co znajdzie się na placu zabaw oczywiście zależy od miejsca i zakresu naszych możliwości dotyczących dostępnej przestrzeni i skali przedsięwzięcia.
Toalety
Odpowiednio dostosowane dla osób niepełnosprawnych toalety pozwolą dzieciom i dorosłym cieszyć się komfortem i przebywać na placu zabaw dłużej.
Kosze na śmieci
Powinny być ustawiane przy wyjściach z każdego obszaru placu zabaw. Należy również przy wyborze małej architektury uwzględnić ich dostępność dla każdego, tak aby można było obsłużyć je jedną ręką. Nie powinny być umieszczane bezpośrednio obok ławki, ponieważ osoba niepełnosprawna poruszająca na wózku może potrzebować dodatkowej przestrzeni, aby znajdować się obok osób siedzących na ławce.
Odpowiednie oznakowanie
Zadbaj o tabliczki informacyjne, na których będą znajdować się informacje o tym, jak korzystać z urządzeń. Idealnie, jeśli zapewnisz alternatywne np. instrukcje w języku Braille’a lub dźwiękowe. Weź pod uwagę kontrast, wielkość czcionki i przejrzystość, aby było łatwo i wygodnie czytać każdemu. Pamiętaj również o względnie niskiej wysokości montowanych tabliczek tak, by każdy mógł je swobodnie przeczytać.
Zezwolenie zwierzętom asystującym na wejście na plac zabaw
Osoby o ograniczonej sprawności mogą przyjść na plac zabaw ze zwierzęciem asystującym, dlatego powinniśmy umożliwić taką opcje. Zapewnij odpowiednią utylizację psich odchodów i zadbaj o znaki, które informują o konieczności właścicieli do usuwania odchodów. Zadbaj również o miskę na wodę dla zwierząt pomocniczych.
Parking
Bezpieczny parking daje możliwość większej liczbie osób na odwiedziny i skorzystanie z integracyjnego placu zabaw. Jeśli to możliwe udostępnij odpowiednio oznakowane miejsca parkingowe dla osób niepełnosprawnych.
Informacja o integracyjnym placu zabaw
Poinformuj lokalną społeczność, że Twój plac zabaw jest dostosowany dla wszystkich instalując znak lub tablicę informacyjną.
Projektowanie włączające wymaga bardzo dokładnego rozważenia projektu, konsultacji ze społecznością i uwzględnienia w projekcie powyższych informacji. Mogą być one dobrą wskazówką do przemyślenia podczas tworzenia takiego miejsca.
Wielka zmiana zaczyna się od małych kroków. Nawet jeśli na Twoim placu zabaw nie ma miejsca na wszystkie dostosowane urządzenia, pomyśl o tym, by doposażyć tą przestrzeń w kilka urządzeń, które będą dostępne również dla dzieci o specjalnych potrzebach. Ta drobna zmiana sprawi, że żadne dziecko w okolicy nie poczuje się wykluczone. A to kapitał na całe życie!
