Uśmiechy na twarzach, ekspresyjna radość i energia bawiących się na placu zabaw dzieci, pokazuje jak ważna jest dla nich zabawa. Szkolne i osiedlowe place zabaw są też miejscem, gdzie swój początek mają wieloletnie przyjaźnie. Poza radosną zabawą z rówieśnikami i wyszaleniem się – zabawa na placu zabaw pełni wiele funkcji, o których dowiecie się poniżej.

Korzyści, które przynosi zabawa dziecka

Jak wygląda zabawa dziecka w dzisiejszych czasach? Żyjąc w 21 wieku mamy coraz więcej możliwości spędzania wolnego czasu, a dzieci nęcone są coraz to nowszymi zabawkami, grami komputerowymi, smartfonami czy gadżetami. Uwagę najmłodszych nieustannie przyciąga wirtualny świat, w którym spędzają coraz więcej czasu, rodziców kusi zaś obietnica ,,świętego spokoju”, który zyskują pozwalając dzieciom pobawić się na smartfonie i pograć na komputerze. Tym samym zbyt często rodzice zaniedbują to, co dla dzieci najważniejsze w ich rozwoju: zwykła, spontaniczna zabawa na świeżym powietrzu.

Dlaczego zabawa jest taka ważna?

Nawet międzynarodowa konwencja ONZ dotycząca praw dziecka zaznacza, że zabawa ma kluczowe znaczenie w rozwoju kompetencji emocjonalnych i społecznych – a te są niezbędne w dalszym dorosłym życiu.

Zabawa buduje zaangażowanie dzieci w otaczające ich środowisko,  relacje z innymi członkami społeczności, jest kluczowym czynnikiem rozwoju kreatywności, a także okazją do testowania sposobów zachowania oraz granic.

Co dokładnie oznacza więc ,,zabawa”. Eksperci definiują zabawę jako ,,Każdą spontaniczną lub zorganizowaną aktywność, która dostarcza rozrywkę i radość. Każda minuta spędzona na zabawie jest ważna, ale jeszcze ważniejsze, aby była niczym nieskrępowana i pozwalała dzieciom być wolnymi i samodzielnie podejmować decyzje.

Wewnętrzny monolog bawiącego się dziecka może brzmieć mniej więcej tak: Czy wspiąć się na tą drabinkę? Czy dam radę? Jest za wysoka i to jest przerażające, ale chcę spróbować. Podczas tak prostych z pozoru czynności dzieci błyskawicznie uczą się krytycznego myślenia, decyzyjności i odwagi.

Emocjonalne korzyści płynące z zabawy

Nieuporządkowana, niczym nieograniczona zabawa dziecka wspiera jego rozwój emocjonalny na wiele sposobów m.in.

• Buduje u dzieci poczucie własnej wartości i pewność siebie. Wejście na wysoką drabinkę, huśtanie się i próbowanie nowych rzeczy, stanowią dla dzieci często wyzwanie. Pokonywanie barier sprawia, że są z siebie zadowolone, a tym samym mają wyższą samoocenę.
• Wspólna zabawa na placu zabaw, to okazja do nauczenia się interakcji z innymi, otwartości oraz współpracy w grupie – dzięki temu, w dorosłym życiu dzieci łatwiej stworzą fajne relacje prywatne i zawodowe z innymi.
• Zabawa pozwala dzieciom doświadczyć całego wachlarza emocji. Bawiąc się i współpracując w grupie muszą zmierzyć się ze swoimi uczuciami.  W przypadku starszych dzieci swobodna zabawa pomaga im rozwinąć podstawowe umiejętności życiowe, takie jak humor, tolerancja i spontaniczność. Bardzo ważne jest to, że uczą się też cierpliwości, bo czasami na placu zabaw trzeba poczekać na swoją kolej, a to oznacza, że ​​trzeba nauczyć się radzić z frustracją i sporadyczną nudą.
• Zabawa pomaga dzieciom przezwyciężać różne traumy i stres. Kiedy dzieci są małe, nawet śmierć zwierzaka, zepsuta zabawka może wywołać bardzo intensywne emocje. Zabawa jest dla dzieci sposobem na uwolnienie emocji i dzielenie się uczuciami.
• Zabawa zbliża rodziców do dzieci. Pomoc rodziców, gdy po raz pierwszy dziecko zajmuje się jakimś trudnym zadaniem pomaga stworzyć silną więź emocjonalną i poczucie zaufania.

Społeczne korzyści z zabawy

Jednym z powodów, dla których dzieci nie mogą się doczekać wyjścia na plac zabaw jest to, że spotkają tam swoich kolegów i koleżanki. Zabawa pozwala im nawiązywać nowe znajomości i radzić sobie w stresujących sytuacjach, takich jak konflikty. Podczas zabawy z innymi dzieci uczą się umiejętności takich jak:

• Jak poruszać się po złożonej sieci społecznej.  Kiedy patrzysz na plac zabaw, zwykle widzisz grupę radośnie bawiących się dzieci. Ale dzieje się tam znacznie więcej niż widać na pierwszy rzut oka. Kiedy dzieci bawią się ze sobą, uczą się krytycznego myślenia, interakcji z innymi, społecznych norm, a nawet niezależności.
• Jak słuchać:  kiedy dzieci wymyślają grę i zasady dotyczące tej gry, muszą uważnie słuchać tego, co mówią inne dzieci. Uczą się prosić o wyjaśnienia. Określają, jak negocjować i iść na kompromis. Słuchanie jest jedną z najcenniejszych umiejętności każdego dorosłego, a na placu zabaw ta umiejętność może się rozwinąć.
• Jak współpracować:  Wiele gier dla dzieci nie obejmuje zwycięzcy ani przegranego, ale zamiast tego wspólne działania, które mają wspólny cel. Aby osiągnąć ten cel, dzieci uczą się współpracować i pomagać sobie nawzajem – stają się częścią zespołu współpracujących ze sobą przyjaciół.
• Jak bawić się z innymi:  odgrywanie ról pomaga dzieciom zrozumieć relacje w prawdziwym życiu. Zaczynają poznawać role i reguły kulturowe, które je określają. Rozwijają relacje, a następnie je testują. Uczą się samokontroli – i – jak  powyżej, uczą się współpracy i negocjacji.
• Jak być niezależny. Może się wydawać, że zabawa w pojedynkę nie uczy dziecka żadnych umiejętności, ale to nieprawda. Taka zabawa daje dziecku możliwość do poobserwowania innych podczas zabawy i dowiedzenia się, jakie normy obowiązują w grupie. Następnie, gdy dziecko chce dołączyć do grupy bawiących się dzieci jest bardziej świadome zasad, które tam pasują. Zabawa w pojedynkę pobudza również kreatywność i wyobraźnię.

Psychologiczne i fizyczne aspekty zabawy

Chcesz zostać piratem? Pilotem samolotu? Może odkrywcą lub astronauta? Wspaniałą rzeczą w zabawie jest to, że pozwala dzieciom używać wyobraźni do tworzenia wszystkich tych światów, w których mogą być kimkolwiek chcą, a co więcej zabawa jest po prostu zdrowa! Zabawa na placu zabaw rozwija więc takie obszary jak:

• Lepsza umiejętność krytycznego myślenia: kiedy dzieci czują, że mogą być tym kimkolwiek, kogo wyczaruje ich wyobraźnia, dowiadują się w praktyce co działa, a co nie działa, kiedy warto próbować, a kiedy przestać.
• Zwiększona koncentracja uwagi:  kiedy dzieci spędzają godziny korzystając ze smartfonów wyrabiają sobie niezdrowy nawyk przeskakiwania z tematu na temat, to powoduje trudności z koncentracją i wnikliwym skupieniu się przez dłuższy czas na jednym zadaniu np. zadanie w szkole, czytanie lektury. Swobodna, wielogodzinna zabawa na zewnątrz pomaga być dziecku ,,tu i teraz” a co za tym idzie – uczy skupienia i efektywności w działaniu.
• Motoryka:  kiedy dzieci bawią się na placu zabaw, testują możliwości swojego ciała w sposób, który jest trudny do wykonania w domu.  Wspinanie się, huśtanie i zabawa w błocie pomaga dzieciom rozwijać małą i duża motorykę.
• Zmniejszenie otyłości:  Rodzice powinni być bardziej świadomi, że dzieci spędzają obecnie zbyt wiele godzin dziennie przed ekranem telewizora lub monitora komputera, co skutkuje mniej aktywnym i znacznie bardziej siedzącym trybem życia. Zachęcanie dzieci do zabawy na zewnątrz przez co najmniej godzinę dziennie zapobiegnie otyłości i poprawi samopoczucie.
• Wzmocnienie układu odpornościowego:  Kiedy dzieci spędzają więcej czasu na zabawie na świeżym powietrzu, zazwyczaj spędzają go mniej chorując w domu. Swobodna zabawa pomaga w budowaniu silnego układu odpornościowego.
• Kiedy dorastałeś, rodzice prawdopodobnie kazali ci skończyć pracę domową, zanim wyjdziesz na zewnątrz. Okazuje się, że taka postawa nie jest do końca dobra. Badania pokazują, że pozwolenie dziecku na zabawę na dworze nawet przez 20 minut ułatwia mu radzenie sobie z zadaniami domowymi i szkolnymi po powrocie do domu. Kiedy twoje dzieci wrócą do domu ze szkoły, pozwól im odłożyć podręczniki i wyjść na zewnątrz, aby się bawić.
• Zmniejszanie niepokoju:  Każdy rodzic, który obserwował dziecko w deszczowe sobotnie popołudnie, wie, ile zamkniętej energii dziecko może zgromadzić w tym małym ciele i jak może to wywołać niepokój i frustrację. Dlatego pozwól dziecku bawić się na zewnątrz jak najczęściej.
• Pomaganie w zasypianiu:   dzieci, które spędzają dużo czasu na zabawie na świeżym powietrzu, zwykle śpią lepiej, kładą się spać wcześniej i budzą się bardziej wypoczęte niż dzieci, które spędzają dużo czasu w zamkniętych pomieszczeniach.

Niestety ilość czasu spędzonego na swobodnej zabawie na świeżym powietrzu gwałtownie spadła w ciągu ostatnich kilku dekad. Dzieci w dzisiejszych czasach spędzają średnio prawe 8 godzin dziennie obcując z mediami – smartfonami, komputerami i telewizorami.

Byłoby nierozsądne odmówić dzieciom prawa do korzystania z mediów w obecnym środowisku kulturowym, ale zachęćmy je do zdrowych i rozwijających form rozrywek i spędzania czasu. Zabawa na placu zabaw jest szczególnie ważna – o tym nie trzeba nikogo przekonywać.

A jak można zachęcić dzieci do angażującej zabawy na świeżym powietrzu? Organizując im kreatywną i ciekawą przestrzeń do zabawy. Oprócz podstawowych urządzeń na plac zabaw takich jak: piaskownice, domki, bujaki i zjeżdżalnie, warto rozejrzeć się za wyposażeniem, które zapewni multi-sensoryczne doświadczenie zabawy. Panel muzyczny do grania na instrumentach, koło optyczne do zabawy z iluzjami, peryskop, który pozwala jeszcze dokładniej przyjrzeć się otaczającemu światu – to tylko niektóre pomysły, które na co dzień realizujemy w ramach tworzenia naukowych placów zabaw, ogrodów doświadczeń i ścieżek edukacyjnych. Brzmi interesująco i chcesz, aby w twojej szkole, przedszkolu powstała takie miejsce do ,,mądrej zabawy” – zapraszamy do kontaktu.