Zmysł dotyku rozwija się już od 6-8 tygodnia życia płodowego. W okolicach 12-14 tygodnia ciąży dziecko wykazuje reakcje na dotyk już prawie całą powierzchnią ciała. W 19-20 tygodniu dziecko rozpoczyna świadome poznawanie swojego ciała, pojawia się wtedy umiejętność dotykania rączkami twarzy, ssania kciuka. Do końca ciąży niewrażliwa natomiast na dotyk jest część powierzchni głowy oraz pleców z uwagi na funkcję, jaką pełni w przebiegu porodu.
Niemowlęta za pomocą dotyku odpierają większość bodźców z otocznie i uwielbiają być dotykane, tulone i głaskane, wtedy są pogodne i spokojniejsze. Badania naukowe wskazują, że dotyk wpływa na zdrowie, rozwój i wzrost. Czuły dotyk rodzica wpływa pozytywnie na układ oddechowy, krążenia
i odporność. Niemowlęta, które są często głaskane i przytulane szybciej przybierają na wadze, co jest szczególnie ważne w przypadku wcześniaków.
Zmysł dotyku w pierwszym okresie życia dostarcza dziecku podstawowych informacji o środowisku zewnętrznym. W tym też okresie pierwszych miesięcy życia poprzez zmysł dotyku kształtują się relacje pomiędzy dzieckiem i rodzicami.
Dotyk silnie stymuluje układ nerwowy i przyspiesza rozbudowę struktur neuronalnych. Według naukowców pomiędzy 3 a 7 rokiem zachodzą najistotniejsze zmiany w rozwoju psychoruchowym dziecka. W tym okresie rozwija się komunikacja, sfera emocjonalna, poznawcza oraz rozwijają się relacje dziecka z otoczeniem, dlatego jest to szczególnie ważny okres, podczas którego rodzice powinni zapewniać dziecku zróżnicowane bodźce. W jaki sposób to zrobić? Przede wszystkim przytulając dziecko i przekazując mu pozytywne emocje, bawiąc się np. turlanie, przeciskanie się przez tunele, bardzo dobre efekty dają również różnego rodzaju masaże. Zmysł można w bardzo ciekawy sposób rozwijać poprzez różne zabawy. Oto kilka z nich, które możecie wykorzystać.
Chyba każdy z nas kiedyś malował paluszkami. Zabawa polega na zanurzeniu rączek lub stóp w farbki by potem na kartce, rozłożonej makulaturze tworzyć abstrakcyjne obrazki. Pamiętajcie o odpowiednie zabezpieczeniu ubrań i otoczenia. Pamiętajcie także, aby kupując farbki do tej zabawy wybrać te nietoksyczne i łatwo zmywalne.
Dotykanie różnych struktur i kształtów to świetny sposób na wspieranie zmysłu dotyku. Wystarczy, że znajdziesz jakiś pojemniki, do których nasypiesz trochę ryżu, makaronu, grochu albo koralików, guzików lub miękkich wacików, plasteliny, mąki. Aby utrudnić zadanie starszym dzieciom, możesz przygotować pojemniki z różnorodną zawartością i poprosić dziecko, aby z zamkniętymi oczami zgadło, co właśnie dotyka i aby opisało, jakie ta rzecz ma cechy np. twarda, miękka, zimna, lepka
Różne masy plastyczne, żele sensoryczne czy piasek kinetyczny można z łatwością dostać w wielu sklepach. Możecie również wykonać domową ciastolinę z której dzieci mogą lepić rozmaite kształty. Zabawy z ugniataniem, przesypywaniem są szczególnie lubiane i przy okazji świetnie stymulują zmysł dotyku i małą motorykę dłoni.
Możecie bawić się w domu lub ogrodzie. Zbudujcie na podłodze tor przeszkód, po którym dzieci będą przechodzić bosymi stopami. Na sensorycznej ścieżce możecie położyć np. folię bąbelkową, futro, tkaniny, wszystko co wam przyjdzie do głowy lub w ogrodzie np. piasek, kawałki kory, żwirek, ziemia.
Zabawa polega na masowaniu i dotykaniu poszczególnych części ciała różnymi przedmiotami np. gąbką, piórkiem, piłką z kolcami czy jakimś miękkim materiałem. Dziecko może zgadywać, jaki przedmiot został użyty.
Zabawa w gotowanie to jedna z najbardziej ulubionych dziecięcych zabaw. Kuchnia błotna uczy najmłodszych, że do zabawy nie potrzeba gotowych zabawek, czasem wystarczą liście, trawa i kamienie, by stworzyć imitację najlepszej uczty kulinarnej! Dzięki zabawie w kuchni błotnej dzieci mają szansę na interakcję z rówieśnikami a jednocześnie doświadczają różnych bodźców sensorycznych.
Jak się bawić?
► wykorzystując do zabawy naturalne elementy przyrody (kasztany, żołędzie, liście czy śnieg, np. zabarwiony przez dzieci farbkami plakatowymi)
► organizując tematyczne zabawy naśladowcze np. zabawę w sklep – wcześniej dzieci zostają poproszone o przyniesienie z domu zużytych opakowań po produktach codziennego użytku (wytłoczki po jajkach, opakowanie po herbacie itp.)
► w sezonie letnim przeprowadzając proste, domowe eksperymenty z użyciem wody
Bardzo prosta i lubiana zabawa, która oprócz zmysłu dotyku fantastycznie rozwija wyobraźnię. Wystarczy, że wzajemnie będziecie rysować kształty, litery cyfry na plecach, zadanie polega na odgadnięciu, co towarzysz zabawy właśnie narysował lub napisał.
Gniotki – do miękkich, nienapompowanych balonów wsyp przez lejek: mąkę ziemniaczaną, mąkę pszenną, kaszę, groch itp. (do każdego balonu inny produkt). Zawiąż dobrze balon. Możecie dodatkowo go ozdobić mazakami, zawiązać kokardkę, przykleić kolorowe elementy. Niech dziecko próbuje ściskać w rączkach wykonane gniotki. Możecie zrobić nimi teatrzyk lub pobawić się w inny sposób.
Nalejcie do dużej miski wody i płynu do naczyń lub mydła – wybierz najlepiej naturalne bez detergentów. Niech dziecko weźmie gąbkę, ściereczkę, szczotę i zrobi dużo piany. Teraz niech wypierze np. ubranka dla zabawek lub wyczyści zabawki.
Udanej zabawy!
