Układ przedsionkowy nazywany również zmysłem równowagi jest odpowiedzialny za nasze współdziałanie z grawitacją. Zmysł ten ma ogromne znaczenie dla rozwoju i uczenia się, jest ściśle połączony z każdym innym zmysłem, pozwala utrzymać właściwe napięcie mięśniowe, posturę ciała i koordynować ruchy.
Zmysł równowagi informuje nasz mózg o pozycji ciała w przestrzeni i umożliwia orientację i rozróżnienie kierunków. Wszystkie podstawowe umiejętności, które nabywa dziecko w pierwszych piętnastu miesiącach życia: koordynacja wzroku i słuchu z ruchem, równowaga, kontrola emocji, właściwy odbiór bodźców płynących z otoczenia i poprawne reakcje zwrotne zależą od funkcjonowania układu przedsionkowego.
W rozwoju układu przedsionkowego niezwykle ważne jest własne doświadczenie tego zmysłu przez dziecko. Przejście z pozycji leżącej do samodzielnego obrotu na brzuch, podnoszenie się, kołysanie, wstawanie to ogromna stymulacja zmysłu równowagi. Nadmierne chronienie dziecka, pomaganie mu jest wręcz niewskazane. Większości umiejętności dziecko uczy się poprzez przezwyciężanie trudności. Gdy dziecko za bardzo przechyli się do przodu, tyłu czy nawet upadnie – wypracowuje w sobie umiejętność bezpiecznego upadania i zabezpieczanie się przed upadkami w przyszłości.
Układ przedsionkowy nie jest tak ,,popularny: jak inne zmysły, a wiele osób odpowiedzialnych za rozwój i wychowanie dzieci nie zdaje sobie sprawy z wagi i konieczności zapewnienia dzieciom stymulacji tego zmysłu – szczególnie poprzez naturalne zabawy i różnorodną aktywność ruchową.
Dzisiejsze społeczeństwo, mimo ogromnego postępu cywilizacyjnego, dostępu do zabawek i materiałów dydaktycznych nie sprzyja zdrowemu rozwojowi dziecka. Smartfony, uzależnienie od gier komputerowych, nadmierne spędzanie czasu z elektroniką powodują, że dzieci nie mają okazji aktywnie ćwiczyć i rozwijać zmysłów.
Zaburzenia ze strony układu przedsionkowego objawiają się czasem w postaci zaburzeń związanych z zachowaniem, uczeniem się, emocjami, czy sprawnością ruchową. Nieprawidłowe funkcjonowanie tego zmysłu, można najczęściej dostrzec u dziecka w postaci kłopotów z koordynacją ruchową, sprawnym poruszaniem się, ubieraniem się, sznurowaniem butów, kopaniem piłki, jazdą na rowerze, rysowaniem czy czytanie. Nieradzące sobie dziecko kształtuje w sobie niskie poczucie własnej wartości i obniżoną motywację do działania.
Noworodki i malutkie dzieci bardzo lubią stymulację układu przedsionkowego poprzez kołysanie, huśtanie, podrzucanie, okręcanie itp. Taka aktywność powinna być podstawą zabawy z opiekunami.
Jak dostarczyć dziecku bodźców przedsionkowych? Jak ćwiczyć z dzieckiem w domu? Otóż jest wiele prostych i niewymagających dodatkowych nakładów finansowych zabaw, które możecie wykorzystać.
Turlanie, toczenie, kołysanie, huśtanie to świetne źródło bodźców sensorycznych. Stymulować dziecko możemy np. zawijając je w cienki materac lub kołdrę jak naleśnika i turlać w zmiennym tempie. Zawinięte w karimatę dziecko może próbować też się ,,uwolnić”.
Czy musisz mieć specjalny sprzęt, żeby dostarczać dziecku bodźców przedsionkowych w postaci turlania? Nie. Ćwicząc w domu wystarczy Ci koc, materac turystyczny czy mata do jogi. Turlaj się z dzieckiem po podłodze, materacu, kocu w zmiennym tempie. Przechodźcie z maty na koc i na odwrót.
Kołysanie jest również świetnym ćwiczeniem. Stańcie z dzieckiem w rozkroku twarzą w twarz, złap je za ręce i kołyszcie się wspólnie na boki. Możesz również posadzić dziecko między nogami, kołysząc się z nim naprzemiennie w lewo i prawo, do tyłu i do przodu.
Maszerowanie i zabawa z piłką
Dobrym pomysłem na rozwój zmysłu przedsionkowego jest maszerowanie i klaskanie z rękami w górze, zatrzymywanie podczas marszu i oglądane się raz przez prawe raz przez lewe. Taka zabawa nie tylko dostarczy układowi przedsionkowemu bodźców, ale pomoże w utrzymaniu równowagi i koordynacji ruchowej.
Ścieżka sensoryczna
Zorganizowanie dziecku ścieżki sensorycznej zadziała zarówno na zmysł przedsionkowy, jak i będzie doskonale stymulować czucie głębokie. W pokoiku dziecka na podłodze możesz zrobić ścieżkę z poduszek o różnym kształcie i grubości, pod podszewkę możesz napisać groch, ryż, kasztany, tak aby dziecko miało styczność z różnymi fakturami.
Zabawa z piłką
Jeśli masz w domu piłkę do ćwiczeń możesz położyć dziecko na piłce, a rodzic kołysze nią na boki, do przodu i do tyłu.
Krzesło obrotowe
Możesz posadzić dziecko na krześle obrotowym i okręcać naprzemiennie w różne strony przez parę minut.
Bujanie dziecka, zabawa na huśtawce
Mniejsze dzieci oczywiście możesz bujać na rękach, starsze dobrze gdy mają możliwość zabawy np. z bujakiem sensorycznym, na fotelu bujanym czy też na placu zabaw na wszelkiego rodzaju sprzętach służących to tego typu zabaw: bujaki, huśtawki.
Podskoki, skoki
Skakanie obunóż lub na jednej nodze, przeskakiwanie nad przeszkodami, skakanie wokół własnej osi lub według instrukcji lub np. dziecko może skakać naśladując jakieś zwierzę.
„Karuzela” – dziecko trzyma linę, pasek od szlafroka w pozycji leżącej na brzuchu( na kocu) rodzic kręci nią w koło (zmiana pozycji: leżąc na plecach, w siadzie)
Skakanie w gumę, na skakance, gra w klasy
To ponadczasowe zabawy, które doskonale rozwijają zmysł przedsionkowy i motorykę dużą. Zachęć dzieci do spędzania większej ilości czasu na świeżym powietrzu. To również sposób na wspieranie dobrostanu psychicznego dziecka.
Tor przeszkód
Możecie stworzyć w domu wspólnie tor, który będzie wymagał od dziecka pełzania, turlania się, wspinania, celowania.
Macie tu mnóstwo możliwości:
Jak widzicie możliwości wspieranie zmysłu przedsionkowego w warunkach domowych lub na placu zabaw jest bardzo dużo. Mamy nadzieję, że skorzystacie z naszych podpowiedzi z własnymi dziećmi lub w przedszkolu lub szkole.
